Disclaimer: Vertaling met AI. Kan onregelmatigheden bevatten.
Workshop van Gerard Seghers, “Heilige Andreas,” ca. 1637. / Credit: Register Files / Publiek Domein
Nationaal Katholiek Register, 30 nov 2024 / 04:48 uur (CNA).
St. Andreas, wiens feestdag op 30 nov valt, was een van de twee eerste leerlingen van Johannes de Doper die Jezus ontmoetten aan het begin van het Evangelie van Johannes. Hij was een van de dichtstbijzijnde leerlingen van Jezus, maar veel mensen weten weinig over hem.
St. Andreas was de broer van St. Petrus, ook bekend als Simon bar-Jona. Hij en Andreas deelden dezelfde vader, dus zou de laatste bekend zijn als Andreas bar-Jona.
Andreas wordt regelmatig na Simon Petrus genoemd, wat suggereert dat hij de jongere broer van Petrus was. Net als zijn broer Petrus, en hun partners Jacobus en Johannes, was Andreas aanvankelijk een visser op het Meer van Galilea.
Hier zijn nog 8 dingen om te weten en te delen over St. Andreas de Apostel:
1) Wat betekent de naam “Andreas”?
De naam Andreas (Grieks, Andreas) is gerelateerd aan het Griekse woord voor “man” (Aner, of, in de genitief, Andros). Het betekende oorspronkelijk iets als “manlijk,” wat de hoop van de ouders voor hun babyjongen uitdrukt.
Verrassend genoeg is de naam van Andreas van Griekse oorsprong, niet Aramees. Paus Benedictus XVI opmerkte:
“Het eerste opvallende kenmerk van Andreas is zijn naam: Het is niet Hebreeuws, zoals men had kunnen verwachten, maar Grieks, wat wijst op een zekere culturele openheid in zijn familie die niet genegeerd kan worden. We bevinden ons in Galilea, waar de Griekse taal en cultuur vrij aanwezig zijn [Algemene Audiëntie, 14 juni 2006].”
Het feit dat hun vader — Jona (of Jonas) — zijn oudste zoon (Simon) een Aramees naam gaf en zijn jongste zoon (Andreas) een Griekse naam weerspiegelt de gemengde joods-heiden omgeving van Galilea.
2) Hoe dicht was hij bij Jezus?
In de synoptische Evangeliën en Handelingen worden de 12 apostelen altijd vermeld in drie groepen van vier personen. De eerste van deze groepen geeft aan wie het dichtst bij Jezus stonden. Het omvat de twee paar broers: (1) Petrus en Andreas, de zonen van Jona, en (2) Jacobus en Johannes, de zonen van Zebedeüs.
Andreas was dus een van de vier leerlingen die het dichtst bij Jezus stonden, maar hij lijkt de minst hechte van de vier te zijn geweest.
Dit blijkt uit het feit dat Petrus, Jacobus en Johannes meerdere keren een bevoorrechte toegang tot Jezus lijken te hebben, terwijl Andreas niet aanwezig is.
Bijvoorbeeld, Petrus, Jacobus en Johannes waren degenen die aanwezig waren bij de Transfiguratie, maar Andreas was dat niet. Zij waren de dichtstbijzijnde drie, terwijl Andreas een verre vierde was.
Dit is ironisch.
3) Waarom de ironie van deze meer ‘afstandsrelatie’?
Omdat Andreas een van de eerste volgelingen van Jezus was. In feite ontdekte hij Jezus eerder dan zijn broer Petrus.
Inderdaad, hij was een van de twee eerste leerlingen van Johannes de Doper die Jezus ontmoette aan het begin van het Evangelie van Johannes.
Omdat hij Jezus volgde voordat St. Petrus en de anderen dat deden, wordt hij de Protoklete of “Eerste-Genooide” apostel genoemd.
Paus Benedictus merkt op:
“Hij was werkelijk een man van geloof en hoop; en op een dag hoorde hij Johannes de Doper Jezus aankondigen als: ‘het Lam van God’ (Johannes 1: 36); zo werd hij geraakt en volgde met een andere naamloze leerling Jezus, degene die Johannes ‘het Lam van God’ had genoemd. De Evangelist zegt dat ‘zij zagen waar hij verbleef; en zij bleven die dag bij hem …’ (Johannes 1: 37-39).
Zo genoot Andreas van kostbare momenten van intimiteit met Jezus. De vertelling gaat verder met een belangrijke aantekening: ‘Een van de twee die Johannes hoorde spreken, en hem volgde, was Andreas, de broer van Simon Petrus. Hij vond eerst zijn broer Simon en zei tegen hem: ‘We hebben de Messias gevonden’ (wat Christus betekent). Hij bracht hem naar Jezus’ (Johannes 1: 40-43), wat meteen een ongebruikelijke apostolische geest toont.
Andreas was dus de eerste van de Apostelen die werd geroepen om Jezus te volgen. Juist om deze reden eert de liturgie van de Byzantijnse Kerk hem met de bijnaam: ‘Protokletos’ [protoklete], wat precies betekent ‘de eerste geroepene.’”
4) Wat onthullen de Evangeliën over St. Andreas?
Er zijn drie opmerkelijke incidenten. De eerste vindt plaats wanneer Jezus de vermenigvuldiging van de broden uitvoert. Paus Benedictus merkt op:
“De evangelietradities noemen de naam van Andreas in het bijzonder op nog drie andere gelegenheden die ons iets meer vertellen over deze man. De eerste is die van de vermenigvuldiging van de broden in Galilea. Bij die gelegenheid was het Andreas die Jezus wees op de aanwezigheid van een jongentje dat vijf gerstebroden en twee vissen bij zich had: niet veel, merkte hij op, voor de menigten die zich op die plaats hadden verzameld (vgl. Johannes 6: 8-9).
In dit geval is het de moeite waard om het realisme van Andreas te benadrukken. Hij merkte het jongentje op, dat wil zeggen dat hij al de vraag had gesteld: ‘maar wat heeft dat voor nut voor zoveel?’ (ibid.), en erkende de ontoereikendheid van zijn minimale middelen. Jezus wist echter hoe hij deze voldoende kon maken voor de menigte mensen die gekomen waren om hem te horen.”
5) Wanneer komt Andreas nog meer naar voren?
Een tweede geval is wanneer hij en de andere kernleerlingen Jezus vragen naar zijn uitspraak dat de mooie stenen van de Tempel afgebroken zullen worden.
Paus Benedictus merkt op:
“De tweede gelegenheid was in Jeruzalem. Toen hij de stad verliet, wees een leerling Jezus op de aanblik van de massieve muren die de Tempel ondersteunden. De reactie van de Meester was verrassend: hij zei dat van die muren geen enkele steen op de andere zou blijven. Toen vroegen Andreas, samen met Petrus, Jacobus en Johannes hem: ‘Vertel ons, wanneer zal dit zijn, en wat zal het teken zijn wanneer deze dingen allemaal vervuld zullen worden?’ (Markus 13: 1-4).
In antwoord op deze vraag gaf Jezus een belangrijke uiteenzetting over de vernietiging van Jeruzalem en over het einde van de wereld, waarbij hij zijn leerlingen vroeg om wijs te zijn in het interpreteren van de tekenen der tijden en voortdurend waakzaam te zijn.
Uit dit evenement kunnen we afleiden dat we niet bang moeten zijn om Jezus vragen te stellen, maar tegelijkertijd dat we bereid moeten zijn zelfs de verrassende en moeilijke leerstellingen die hij ons biedt te aanvaarden.”
6) Is er een derde geval waarin de Evangeliën het belang van St. Andreas onthullen?
In een derde geval fungeert St. Andreas — met zijn Griekse naam — als een brug tussen Joodse en heidense volgelingen van Jezus. Paus Benedictus legt uit:
“Ten slotte wordt een derde initiatief van Andreas in de Evangeliën vastgelegd: de scène is opnieuw Jeruzalem, kort voor de Passie. Voor het Feest van het Pascha, vertelt Johannes, waren er enkele Grieken naar de stad gekomen, waarschijnlijk proselieten of Godvrezende mannen die naar de God van Israël waren gekomen om te aanbidden tijdens het Pascha. Andreas en Filippus, de twee apostelen met Griekse namen, fungeerden als tolken en bemiddelaars van deze kleine groep Grieken met Jezus.
Het antwoord van de Heer op hun vraag — zoals zo vaak in het Evangelie van Johannes — lijkt raadselachtig, maar blijkt precies op deze manier vol betekenis te zijn. Jezus zei tegen de twee leerlingen en, door hen, tegen de Griekse wereld: ‘Het uur is gekomen voor de Zoon des mensen om verheerlijkt te worden. Voorwaar, voorwaar, ik zeg u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft hij alleen; maar als hij sterft, brengt hij veel vruchten voort’ (12: 23-24).
Jezus wil zeggen: Ja, mijn ontmoeting met de Grieken zal plaatsvinden, maar niet als een simpel, kort gesprek tussen mij en een paar anderen, voornamelijk gemotiveerd door nieuwsgierigheid. Het uur van mijn verheerlijking zal komen met mijn dood, die kan worden vergeleken met de val in de aarde van een graankorrel. Mijn dood aan het kruis zal grote vruchtbaarheid voortbrengen: in de opstanding zal de ‘dode graankorrel’ — een symbool van mij gekruisigd — het brood van het leven voor de wereld worden; het zal een licht zijn voor de volken en culturen.
Ja, de ontmoeting met de Griekse ziel, met de Griekse wereld, zal worden bereikt in die diepte waarnaar de graankorrel verwijst, die de krachten van de hemel en de aarde naar zich toetrekt en brood wordt.
Met andere woorden, Jezus profeteerde over de Kerk van de Grieken, de Kerk van de heidenen, de Kerk van de wereld, als een vrucht van zijn Pascha.”
7) Wat gebeurde er met Andreas in latere jaren?
Paus Benedictus merkte op:
“Enkele zeer oude tradities beschouwen niet alleen Andreas, die deze woorden aan de Grieken meedeelde, als de tolk van enkele Grieken tijdens de hier genoemde ontmoeting met Jezus, maar beschouwen hem als de Apostel van de Grieken in de jaren na Pinksteren. Ze stellen ons in staat om te weten dat hij de rest van zijn leven de prediker en tolk van Jezus voor de Griekse wereld was.
Petrus, zijn broer, reisde van Jeruzalem via Antiochië en bereikte Rome om zijn universele missie uit te oefenen; Andreas was daarentegen de Apostel van de Griekse wereld. Zo verschijnen ze in leven en dood als ware broers — een broederschap die symbolisch wordt uitgedrukt in de speciale wederzijdse relaties van de Stoel van Rome en van Constantinopel, die werkelijk Zusterskerken zijn.”
8) Hoe stierf St. Andreas?
Paus Benedictus merkte op:
“Een latere traditie, zoals al eerder genoemd, vertelt over de dood van Andreas in Patras [in Griekenland], waar ook hij de marteling van de kruisiging onderging.
Op dat hoogste moment vroeg hij echter, net als zijn broer Petrus, om aan een kruis te worden genageld dat anders was dan het kruis van Jezus.
In zijn geval was het een diagonale of X-vormige kruis, dat zo bekend is geworden als ‘Kruis van St. Andreas.’
Dit is wat de Apostel naar verluidt op die gelegenheid heeft gezegd, volgens een oude legende (die dateert uit het begin van de zesde eeuw), getiteld De Passie van Andreas:
‘Wees gegroet, O Kruis, geïnitieerd door het Lichaam van Christus en versierd met zijn ledematen alsof het kostbare parels zijn. Voordat de Heer jou beklom, inspireerde jij een aardse angst. Nu, in plaats daarvan, toegerust met hemelse liefde, word je als een gift aanvaard.
‘Gelovigen weten van de grote vreugde die je bezit, en van de grote hoeveelheid gaven die je hebt bereid. Ik kom daarom met vertrouwen en vreugde naar jou, zodat jij mij ook als een juichende leerling van degene die aan jou was gehangen, mag ontvangen. … O gezegend Kruis, gekleed in de majesteit en schoonheid van de ledematen van de Heer! … Neem mij, draag mij ver van de mensen, en herstel mij bij mijn Leraar, zodat, door jou, degene die mij door jou heeft verlost, mij kan ontvangen. Wees gegroet, O Kruis; ja, wees inderdaad gegroet!’
Hier, zoals te zien is, is een zeer diepgaande christelijke spiritualiteit. Het beschouwt het Kruis niet als een instrument van marteling, maar veeleer als het ongeëvenaarde middel voor een perfecte configuratie aan de Verlosser, aan de graankorrel die in de aarde viel.
Hier hebben we een zeer belangrijke les te leren: Onze eigen kruisen krijgen waarde als we ze beschouwen en accepteren als een onderdeel van het Kruis van Christus, als een reflectie van zijn licht ze verlicht.”
Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd door het Nationaal Katholiek Register op 27 nov 2013, en is bijgewerkt en aangepast voor CNA.
